Prijeđi na sadržaj

Budistički sabori

Izvor: Wikipedija
Dio serije članaka na temu
Budizam


Historija budizma
Darmičke religije
Kronologija budizma
Budistički sabori

Temelji
Četiri plemenite istine
Plemeniti osmokraki put
Pet pouka
Nirvāna · Tri dragulja

Ključni termini
Tri oznake bića
Skandha · Kozmologija · Dharma
Samsara · Rebirth · Shunyata
Pratitya-samutpada · Karma · Nesopstvo

Vodeće ličnosti
Gautama Buddha
Nagarjuna · Dogen
Budini sljedbenici · Porodica

Praksa i postignuća
Buddhastvo · Bodhisattva
Četiri stadija prosvjetljenja
Paramiji · Meditacija · Laici

Budizam po regijama
Jugoistočna Azija · Istočna Azija
Tibet · Indija · Zapad

Budističke škole
Theravāda · Mahāyāna
Vajrayāna · Rane škole

Tekstovi
Pali kanon
Pali Sutte · Mahayana Sutre
Vinaya · Abhidhamma

Komparativne studije
Kultura · Popis tema

Ova kutijica: pogledaj  razgovor  uredi

Broj budističkih sabora varira od škole do škole, ali svi se slažu oko prva tri sabora[1]. Navođenje šest sabora je uobičajeno u zapadnom računanju.

Prvi budistički sabor

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Prvi budistički sabor


5. vek pne. U vreme monsunskog perioda koji je usledio nakon Budine smrti, u Rađagahi, Indija, sastaje se u prvi budistički sabor; smatra se da ga je predvodio Mahakasapa. Tokom njega 500 monaha koji su već bili dostigli stupanj arahanta kazuju čitavo Budino učenje. Ovo kazivanje Vinaje za koje je bio zadužen monah Upali postaje prihvaćeno kao Vinaja-pitaka; darmu je recitovao Ananda i ona postaje priznata kao Suta-pitaka.

Prema budističkim predanjima, I sabor je održan u velikoj pećini na obronku jedne planine u blizini Radžgrhe (današnji Radžgir), premda sam lokalitet nije identifikovan[1].

Drugi budistički sabor

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Drugi budistički sabor

4. vek pne. 100 godina nakon Budine parinibane drugi budistički sabor se sakuplja u Vesaliju kako bi raspravljao o razmimoilaženjima u tumačenju Vinaje. Smatra se da je pokrovitelj II sabora bio kralj Kalasoka, potomak kralja Ađatasatua.

Povod za održavanje II sabora odnosio se na nepropisne prakse među pojedinim monasima u toj oblasti. Naime, monah po imenu Jasa, Anandin učenik, ukorio je te monahe zbog deset ogrešenja o budističku monašku disciplinu (vinaju). Oni su uzvratili Jasi protivoptužbama, pa su se svi učesnici spora obratili drugom, učenom i cenjenom monahu, Revati. On je presudio u Jasinu korist, i na njegovu preporuku u Vesali je bio sazvan sabor sedamsto monaha u cilju razrešenja spora.

Sabor je imenovao osmoricu monaha, četvoricu iz zapadnih krajeva, a četvoricu iz istočnih, koji su jednoglasno osudili prakse monaha iz Vesalija. Posle toga je, prema Budagosinom predanju na paliju, usledilo izgovaranje iznova uspostavljene Vinaje i suta, kojem su pristupili svi monasi. Ovaj sabor predstavlja poslednji događaj u istoriji budizma koji je zajednički zabeležen u različitim verzijama Vinaja-pitake, i na paliju i na sanskritu.

Nakon sabora dolazi do prvog raskola unutar sange, tako da se mahasangika škola odvaja od starije sthaviravade. Ovaj raskol je početak onoga što će kasnije evoluirati u mahajana budizam, koji će potom preovlađivati u severnoj Aziji (Kina, Tibet, Japan, Koreja).

Treći budistički sabor

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Treći budistički sabor

Oko 250. pne. Treći budistički sabor sazvao je car Ašoka u Pataliputri, prestonici Maurjanskog carstva (danas Patna, Indija), povodom nastale podele u sangi na sarvasti-vada i vibhađja-vada školu. Vibhađja-vadini su sebe smatrali pravovernim nastavljačima sthavira-vade (stare škole). Saboru je prisustvovalo oko hiljadu monaha, a zasedanje je vodio monah Mogaliputa Tisa. Smatra se da je Ašoka držao stranu vibhađja-vadinima[1]. Oko osamdeset hiljada sarvastivada monaha je nakon Ašokinog sabora prognano iz oblasti Patne, usled njihovog odbijanja da se povinuju doktrini vibhađja-vade. Prognani monasi su se naselili najpre u Madhuri, a potom u Kašmiru.

Na ovom saboru je zapisana abhidhama-pitaka, zajedno sa još nekim dodatnim delovima khudaka-nikaje, čime je u suštini kompletirana savremena Tipitaka.

Dva četvrta budistički sabora

[uredi | uredi kod]

100. pne. Teravada kao četvrti računa sabor koji je na Šri Lanki sazvano kralj Vatagamani, da se Tipitaka zabeleži i time sačuva Budino učenje. Na njemu je 500 recitatora i pisara iz Mahavihare po prvi put zapisalo pali kanon i to na palmovim listovima.

100. Sarvastivada škola kao četvrti računa sabor održan u severozapadnoj Indiji, pod pokroviteljstvom kušanskog cara Kaniške. Datiranje održavanja ovog sabora je nepouzdano, pošto su i datumi vezani za samog Kanišku krajnje protivrečni; približno se računa oko 100. godine. Teravadinske škole ne priznaju IV sabor, iako nije pouzdano utvrđeno odsustvo teravadinskih monaha sa njega[1]. Po jednim izvorima, održan je u Đalandharu, a prema drugima, u Kašmiru.

Peti budistički sabor (teravada)

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Peti budistički sabor

1871. Peti budistički sabor održan u Mandalaju (Burma) a sazvao ga je Min-don-min, kralj Gornje Burme. Povod za sazivanje ovih sabora bila je opšta potreba za usaglašavanjem tekstova budističkih spisa, ili njihovih tumačenja. Tom prilikom je pali kanon uklesan na 729 mermernih ploča.

Šesti budistički sabor (teravada)

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: Šesti budistički sabor

1954. Šesti budistički sabor održan je u Rangunu (Burma), pod pokroviteljstvom burmanskog premijera U Nua. Povod za održavanje ovog sabora bila je proslava 2.500 godina (po theravadinskoj hronologiji) od Budinog stupanja u pari-nibanu.

Pet stotina burmanskih monaha, zajedno sa učenim monasima iz Indije, Cejlona, Nepala, Kambodže, Tajlanda, Laosa i Pakistana dobilo je u zadatak da revidira tekst Tipitake. Sabor je pozdravio tadašnji indijski predsednik i premijer DŽavaharlal Nehru. Na kraju sabora okupljeni monasi su izgovorili celokupan tekst pali Tipitake i njenih tumačenja, u ogromnoj dvorani izgrađenoj po uzoru na pećinski skup u drevnoj Indiji. Burmanska vlada je potom objavila revidirano izdanje teksta.

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Trevor O. Ling, Rečnik budizma, Geopoetika, Beograd 1998.